Arsa sahibi, inşaatın plan ve projelerini kendisi hazırlamış veya mimar ve mühendislere hazırlatmışsa veya inşaatın yürütülmesinde teknik uygulama sorumluluğunu kendisi yüklenmişse veya bir mimarı görevlendirmişse, yüklenici arazinin inşaata elverişliliğinin kontrol edilerek ve plan ve projelerde, arazinin niteliğine ve elverişliliğine ilişkin açıklamaların doğru olduğunu kabule haklı olup ayrıca bir gözden geçirme yükümlülüğü bulunmamaktadır[1].
Yüklenici, arsa sahibince hazırlattırılmış plan ve projelerin yapı tekniği kurallarına uygunluğunu kontrol etmek ve bir eksiklik görürse arsa sahibine derhal bildirmekle yükümlüdür[2]. Yüklenici, bilgisi ve mesleği gereği proje ve planlara hakim olması gerektiği oranda inceleme yapmakla yükümlü olmalı ve bu ölçüye göre anlayabileceği yanlışlıkları bildirmeden sorumlu tutulmalıdır[3].
Arsa sahibi, inşaatın yürütülmesine ilişkin bir talimat vermişse, yüklenici, inşaatın yürütülmesinden sorumlu kişi olarak kendisine verilen talimatın yapı tekniği kuralları açısından uygulanıp uygulanmayacağını kontrol etmelidir[4]. O, arsa sahibinin talimatlarına uyulduğu takdirde zarara uğraması tehlikesinin olasılık dâhilinde olduğunu görürse, arsa sahibine verdiği talimatın doğurabileceği sonuçları teknik sebeplerle bildirmekle yükümlüdür[5]. Bildirimi yapan yüklenici, arsa sahibinin davranışının ne olacağını beklemekle yükümlüdür. Arsa sahibi, herşeye rağmen talimatının uygulanmasında ısrar ederse, yüklenici, doğabilecek zarardan sorumlu tutulmayacaktır[6]. Talimatı uzman olan arsa sahibi veya arsa sahibi adına mimar veya mühendis vermişse, yüklenicinin talimatları yapı tekniği kurallarına aykırılığını inceleme yükümü daha hafif şartlara göre değerlendirilmelidir. Talimatın tekniğe uymadığı açık ise, yüklenici anlaması gerekli bu yanlışlığı bildirmekle yükümlüdür. Talimatın aykırılığı açıkça anlaşılamıyorsa, kural olarak, yüklenicinin talimatın tekniğe uygunluğunu inceleme zorunluluğu bulunmamaktadır[7].
[1] Seçer, Bildirim, s. 734; Seliçi, s. 104; Altaş, s. 107; Gautschi, Art. 365 N. 27a.
[2] Seliçi, s. 105; Gautschi, Art. 365 N. 26c; Y. 15. HD. T. 16.9.2003, E.576/K. 3936 “Taraflar arasındaki uyuşmazlık; D. İlçesi Yat Limanı içerisinde 2500 kişilik anfitiyatro inşaatının statik projesine uygun olarak yapılmaması nedeniyle davalı yüklenici namına yeniden yaptırılan imalatın bedelinin tahsili isteminden kaynaklanmıştır. Mahkemece statik projelerin davalıya verilmediğinden bahisle davanın reddine karar verilmiştir. Oysa işin ehli olan davalı yüklenicinin statik projeleri davacı işverenden istemesi veya statik proje bulunmadan yapılacak imalatın mahzurları bakımından davacıyı uyarması gerekirken bu konudaki ihbar külfetini yerine getirmeden imalat yapmakla bilirkişi raporunda da belirtildiği gibi oluşan ayıplı eserin düzeltilmesi için işsahibince yapılan masrafları karşılamak zorundadır. Bu nedenle mahkemece bilirkişiden ek rapor alınarak davalı namına yapılan imalat için davacının yaptığı harcamanın miktarı ve kadri marufunda olup olmadığı belirlenerek ve iş bedelinden ödenmeyen kısım varsa mahsup edilerek davanın sonuçlandırılması gerekirken yazılı gerekçeyle davanın reddi doğru olmamış kararın bozulması uygun bulunmuştur.” (Kazancı İçtihat Bilgi Bankası).
[3] Seliçi, s. 105; Seçer, Bildirim, s. 735.
[4] Seliçi, s. 107; Seçer, Bildirim, s. 735.
[5] Seçer, Bildirim, s. 735; Gökyayla, Özen ve Sadakat Borcu, s. 797.
[6] Seliçi, s. 108; Y. 4HD., T. 17.6.1957, E. 1609, K. 4045 “…Hadiseye tatbiki gerekli olan Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesi’nin 7. maddesinin 8. bendinde, idarenin veya kontrolünün yazısı ile yapılmış bir tebliğ olmaksızın, müteahhit tarafından yapılacak değişikliklerin mesuliyetlerinin tamamiyle müteahhide ait olacağı ve böyle bir değişiklik dolayısıyla müteahhidin iş sahibine karşı hiçbir istek ve iddiada bulunamayacağı kabul edilmiştir. Aynı maddenin 11. fıkrasında, müteahhidin yapının fenne uygun olmamasından dolayı mesul bulunduğu ve kendisine verilen projeleri tatbik ve icra etmiş olduğunu ileri sürerek, bu mesuliyetten kurtulamayacağı esası kabul edilmiş ise de, hadisede müteahhit projelerin fenne uygun olmadığını idareye bildirerek idareden işi aynı şekilde yapması gerektiği yollu talimat alması üzerine 7. maddenin 11. fıkrasındaki mesuliyetin artık söz konusu olamayacağına ve Borçlar Kanunu’nun 361. maddesindeki hukuki esasın da bunun aynı olmasına göre, müteahhidin davalı tarafça istenilenden daha sağlam yapmış olması dolayısıyla herhangi bir şey istemeye hakkı olamaz. (Uygur, C. 7, s. 7699).
[7] Seliçi, s. 108.
